PGS Văn Như Cương: Môn Sử bị giáng một đòn chí mạng
Phương án thi tốt nghiệp mới được phê duyệt được học sinh hào hứng với 4 môn trong đó 2 môn bắt buộc là toán và Ngữ Văn, còn lại là do học sinh tự chọn. Tuy nhiên, ngành giáo dục đã phải giật mình sau cuộc khảo sát tại một số trường THPT cho thấy, không có thí sinh lựa chọn môn lịch sử.
Ông Mai Văn Trinh, Cục trưởng Cục Khảo thí và Kiểm định chất lượng (Bộ GD&ĐT) cho biết: Từ ngày 17/3 đến 17/4, các trường THPT trên toàn quốc sẽ cho học sinh đăng ký môn thi tốt nghiệp. Ngoài hai môn bắt buộc là toán, ngữ văn, học sinh sẽ đăng ký hai môn tự chọn trong số các môn ngoại ngữ, vật lý, hóa học, sinh học, lịch sử, địa lý.
Mới đây, PGS Văn Như Cương, hiệu trưởng trường THPT Lương Thế Vinh (Hà Nội) công bố tỷ lệ các môn thi được học sinh lựa chọn với Vật lý 75,6%; Tiếng Anh 56,3%; Hóa học 50,8%; Địa lý 11,4%; Sinh học 5,3%. Đặc biệt, môn lịch sử tuyệt nhiên không có học sinh nào đăng ký dự thi, tỉ lệ 0%. Khảo sát sơ bộ nhiều trường THPT trên toàn quốc cũng cho thấy bức tranh u ám với môn học này.
Giải thích về việc tại sao học sinh trường mình không chọn Sử, thầy Văn Như Cương cho biết, nguyện vọng của các em khi vào trường là thi đại học khối A, D. Dù học đều và những năm trước thi Sử với kết quả khá nhưng Sử không phải là môn trọng tâm khi thi đại học nên bị bỏ qua – nghĩa là không phải do học sinh ghét Sử, mà do so sánh thì những môn khác có lợi hơn. Sử thi 90 phút tự luận, sẽ mệt mỏi và khó lấy điểm hơn những môn khác.
Theo phân tích của PGS Văn Như Cương, nếu tỷ lệ học sinh đăng ký dự thi môn Sử thấp thì “môn Sử lại bị phang một đòn chí mạng”.
Nhiều giáo viên khác nhận định, việc học sinh không lựa chọn dự thi môn Sử là điều dễ hiểu. Phân tích ra thì trong 6 môn được chọn thì môn Sử khó học nhất. Với việc giảng dạy hiện nay thì môn Sử vẫn là môn học thuộc, học sinh cần phải nhớ chi tiết các mốc sự kiện… Trong khi đó đối với các môn thi trắc nghiệm thì việc ôn tập đỡ vất vả hơn. Riêng môn Địa lý thì lại có bảng Atlat “phòng thân” nên thi cử cũng dễ dàng hơn.
Bên cạnh đó, hiện nay phần lớn thí sinh dự thi đại học quan tâm đến khối A, B, D. Đối với khối C thì tỷ lệ rất thấp. Chính vì thế việc có ít học sinh chọn môn Sử dự thi tốt nghiệp cũng là điều dễ hiểu.
Trao đổi với PV xung quanh thực trạng trên, GS. Phạm Minh Hạc, nguyên Bộ trưởng Bộ Giáo dục chia sẻ: “Tôi thấy vẫn còn vấn đề chưa được đề cập tới đó là, trong hai môn tự chọn, học sinh sẽ tự chọn một môn tự nhiên và một môn xã hội. Hay là có thể chọn cả 2 môn đều thuộc lĩnh vực tự nhiên hoặc xã hội? Để “cân bằng” tôi cho rằng nên quy định thí sinh được phép chọn một môn tự nhiên và một môn thuộc lĩnh vực xã hội. Cần phải có quy định cụ thể về vấn đề này, hiện tại mới đầu tháng 3 và cần bổ sung ngay thì vẫn còn kịp”.
Đây là thực tế mà nhiều người đã lo lắng từ khi Bộ GD-ĐT dự kiến đổi mới thi. Nếu việc này không điều chỉnh thì về lâu dài sẽ có những môn học bị sụt giảm chất lượng do học sinh không quan tâm. Chương trình, phương pháp dạy học không hấp dẫn học sinh mà lại không nằm trong sự lựa chọn môn thi thì học sinh không học là đương nhiên.
Còn nhớ, trong kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2013, học sinh trường Nguyễn Hiền (Quận 11, TPHCM) đã đồng loạt “ăn mừng” sự kiện môn sử không nằm trong danh sách các môn thi tốt nghiệp bằng việc đồng loạt reo hò và xả rác, trong đó có đề cương môn sử xuống sân trường khiến nhiều giáo viên giật mình.
Bàn về thực trạng học sinh chán học lịch sử, theo Thạc sỹ Nguyễn Quốc Vương (giảng viên khoa Lịch sử, Trường Đại học Sư Phạm Hà Nội), lý do sâu xa của sự bế tắc này là sự lệch lạc của “triết lí giáo dục lịch sử”. Nói ngắn gọn đó là tư duy trả lời cho câu hỏi “học lịch sử để làm gì?”. Một câu hỏi vô cùng quan trọng nhưng nó cũng là câu hỏi mà ít có giáo viên và cuốn sách giáo khoa nào làm hài lòng học sinh.
Bên cạnh đó là sự “độc quyền chân lí” của chương trình và sách giáo khoa. Ở việt Nam hiện tại học sinh ở các trường phổ thông từ tiểu học đến trung học sử dụng duy nhất một bộ sách giáo khoa lịch sử do Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam phát hành.
Hệ lụy mà nó tạo ra là cả người dạy, người học, người quản lí đều coi sách giao khoa là “thánh thư” là “chân lí bất biến”. Học sinh thậm chí cả giáo viên coi tất cả lịch sử nằm hết trong sách giáo khoa, chỉ cần nhớ những gì sách giáo khoa viết là… ổn.
Và vì thế, trên thực tế hầu như tất cả những gì giáo viên “sáng tạo được” chỉ là sự “vẽ rắn thêm chân” khi đưa vào những chi tiết làm sinh động, cụ thể hơn sự kiện, nhân vật trong sách giáo khoa hay sử dụng các kĩ thuật, công cụ hỗ trợ để giúp học sinh dễ hiểu, dễ ghi nhớ nội dung được viết trong sách giáo khoa.
“Cuối cùng là sự bế tắc và nhầm lẫn của “đổi mới phương pháp dạy học lịch sử”. Như một phong trào, cứ nhắc đến cải cách giáo dục là người ta hô hào “đổi mới phương pháp”.Trên thực tế, đó là cái bẫy chết người. Với lối tư duy người thầy là người truyền đạt tri thức cho học sinh thì càng đổi mới phương pháp (dùng tranh ảnh, ứng dụng công nghệ thông tin, đưa học sinh tới bảo tàng…) để tăng hiệu ứng “truyền đạt” càng làm….học sinh chán học lịch sử và càng giết môn Sử nhanh hơn”, Thạc sỹ Nguyễn Quốc Vương nói.
Trước đó, trong một cuộc bàn về “số phận” của môn lịch sử trong trường phổ thông và đề xuất bỏ những định kiến lệch lạc, nhiều nhà nghiên cứu lịch sử và những người làm giáo dục đã đưa ra đề xuất môn lịch sử phải là môn học bắt buộc.
Các chuyên gia đều cho rằng cần thuyết phục Bộ GD-ĐT coi môn Sử phải là môn học cơ bản mà tất cả các ban đều phải học và thi tốt nghiệp. Từ đó, nên cấu tạo theo chương trình đường thẳng để tránh nhược điểm của chương trình đồng tâm và có thêm thời gian cho giáo viên áp dụng phương pháp dạy học tích cực.
Thêm một lần nữa, vấn đề học sinh không chọn thi tốt nghiệp môn lịch sử cần được ngành giáo dục lưu tâm để có những phương án giải quyết một cách đồng bộ.
PetroTimes