Bất ngờ lớp một học không cần điểm
Đánh giá học sinh lớp 1 năm học mới này sẽ không cho điểm. Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục tiểu học năm học 2013 – 2014 được Bộ Giáo dục- Đào tạo vừa gửi các sở Giáo dục- Đào tạo với nội dung bất ngờ này lập tức thu hút sự quan tâm của xã hội.
Với quy định mới mẻ này, từ nay cha mẹ và thầy cô sẽ bỏ dần thói quen dùng điểm số gây áp lực đe nẹt, quở phạt con em, tránh cho trẻ thói thèm thành tích, thích “hơn người” từ bé. Khơi dậy niềm vui đi học, kết bạn, tự khám phá năng lực bản thân. Điều đó quan trọng hơn điểm số lạnh lùng, nhiều khi không chính xác, không toàn diện. Trong năm đầu tiên trẻ đến trường, kinh nghiệm tốt nhất để dạy dỗ và đánh giá học sinh đã được ngành giáo dục rút ra là giáo viên cần động viên, khuyến khích, ghi nhận sự tiến bộ hằng ngày của từng học sinh.
“Ngày đầu tiên đi học/ Em mắt ướt nhạt nhòa/ Cô vỗ về an ủi/ Chao ôi sao thiết tha!/ Ngày đầu như thế đó…”. Đâu phải ngẫu nhiên ngày đầu đi học, em lại khóc, lại sợ, lại dễ sốc vì đủ thứ lạ lùng. Đó là lúc khởi điểm của nhiều thay đổi trong sinh hoạt, khi lần đầu em phải làm quen với cảnh xếp hàng ngay ngắn, gặp gỡ bạn bè mới, học cả ngày ở trường. Lần đầu tiên xoay sở giải cho ra một bài toán, học cách đánh vần từng bước một, học hành vào nề nếp…
Dù có học trước những kỹ năng này ở mẫu giáo, thì sự phát triển khả năng nhận thức và phong cách học của trẻ đều có nhiều thay đổi khi vào lớp 1. Đã có những hội thảo chủ đề “Chuẩn bị tốt và tránh tình trạng sốc học đường khi trẻ vào lớp 1”, “Giúp con tự tin vào lớp 1” do Trung tâm Toán tư duy Mathnasium, Hội quán các bà mẹ, tổ chức tại Hà Nội. Hơn một tháng trước, khi ban hành Chỉ thị chấn chỉnh tình trạng dạy trước lớp 1, Bộ Giáo dục- Đào tạo đã nhấn mạnh sự cần thiết động viên, khen thưởng giáo viên dạy lớp 1 có kinh nghiệm, tận tụy, yêu thương trẻ. Một khi giáo viên vẫn theo cách cũ, so sánh giữa các học sinh hay chê trách các em, dù để mong các em tiến bộ, kiểu nhận xét đó đều dễ làm trẻ con tổn thương, mặc cảm, sợ cô giáo và chán học.
Quan điểm giáo dục hiện đại đã thay đổi. Những nghiên cứu về não bộ của trẻ cho thấy trẻ biết tự học ngay từ những điều trong thực tế, các em không giống những chiếc chai rỗng không chờ người lớn rót đầy thông tin vào đó. Ngay từ khi còn nhỏ, việc học đã khá gắn với việc chơi, qua hỏi và đáp, khám phá, nhìn, nghe, vui chơi với bạn bè, suy nghĩ và tự giải quyết vấn đề, độc lập và hiệu quả.
Việc không chấm điểm học sinh lớp 1 lần đầu tiên được áp dụng trong năm học này là sự tiếp thu kịp thời của Bộ Giáo dục- Đào tạo sau khi có nhiều ý kiến cho rằng, vì giáo viên chấm điểm học sinh ngay khi vào lớp 1, so sánh giữa các học sinh biết đọc, biết viết trước khiến phụ huynh bị tạo áp lực, phải cho con đi học trước .”Ngoài bài kiểm tra vào cuối năm học, giáo viên tuyệt đối không cho điểm trong suốt quá trình tổ chức dạy học. Giáo viên không được có biểu hiện so sánh giữa các học sinh, chê trách học sinh trong bất kỳ hoàn cảnh nào” – văn bản của Bộ nhấn mạnh.
Giáo viên hướng dẫn tận tình, chu đáo học sinh cách ngồi đúng tư thế, cách cầm bút, đặt vở, giúp học sinh cảm thấy vui thích, không bị quá tải bởi trường học, không sợ những yêu cầu tối thiểu phải đạt được như biết viết, biết làm toán, học được kỷ luật, tự tin giao tiếp với bạn bè và vui thích với các hoạt động học tập – Làm được những điều này đã là thành công lớn cho cô và trò lớp 1. Bởi học tập là một quá trình lâu dài, suốt đời và cần phải trải nghiệm, cần có thì giờ vui chơi, tập thể thao, phát triển những khả năng quan trọng khác như sự tự tin, khả năng suy nghĩ độc lập, tìm tòi, khám phá, v.v. Điều này thiết thân hơn danh hiệu điểm số đạt tiên tiến, giỏi, nhất nhì lớp…
Tất nhiên hiện cũng có một số ý kiến khác liên quan đến quan điểm không chấm điểm học sinh lớp một. Có người nhận thấy Hướng dẫn này chưa phù hợp với Thông tư 32 của Bộ Giáo dục- Đào tạo quy định kết hợp đánh giá điểm số và đánh giá nhận xét. Nếu thế, có thể Bộ Giáo dục- Đào tạo sẽ phải hướng dẫn lại. Tuy nhiên nhìn vào Dự án Mô hình trường học mới tại Việt Nam (VNEN) được Bộ tổ chức thí điểm tại 24 trường của 12 huyện ở 6 tỉnh trong năm học vừa qua và tiếp tục triển khai mở rộng thử nghiệm tại 1.447 trường của 63 tỉnh thành toàn quốc, sẽ thấy không hề có chấm điểm học sinh lớp 1, ngoại trừ chấm điểm bài kiểm tra cuối năm học để kiểm tra kiến thức tổng hợp.
Mô hình VNEN không cho điểm lớp 1 cũng không quy định chặt chẽ kế hoạch dạy học mà giao quyền tự chủ cho giáo viên – một kiểu nhà trường tiên tiến giáo dục nước ta đang nhân rộng. Những điều này không có gì mới với giáo dục hiện đại. Vấn đề là làm sao để tích hợp quan điểm giáo dục mới vào các lời khuyên với giáo viên và phụ huynh, rộng ra là với mọi cấp trong toàn ngành GD, từ trung ương tới địa phương, để có cách nhìn nhận mới mẻ về “thành tích” học tập ở bậc tiểu học.
Cần phải nhấn mạnh một điều, ở VN chúng ta chưa có đủ cơ sở dữ liệu nhưng trên bình diện quốc tế đã có đủ bằng chứng cho thấy điểm cao ở phổ thông không quyết định tài năng khi ra đời, lập nghiệp. Nước Nga cũng đã có chỉ thị cấm chấm điểm cho học sinh lớp một, còn học sinh các lớp cuối cấp không được làm bài tập về nhà quá 3,5 giờ/ngày…
Bất chấp những khác biệt nào đó, giữa quan niệm giáo dục Đông và Tây, mới và cũ cũng đều có tương đồng về tính nhân văn. Một đứa trẻ những năm đầu đi học bỡ ngỡ làm quen với kỷ luật học đường và thầy cô bạn bè không thể chịu thêm những áp lực thành tích điểm số, trái lại phải được sống trong thanh thản học mà chơi và tích lũy lòng ham học hỏi, ham hiểu biết.
Đaidoanket